Internetowi "badacze" i "naukowcy", czyli o manowcach zdobywania wiedzy cz. 2

Problem YouTube

You Tube ma niewątpliwie jedną poważną zaletę w zdobywania wiedzy o sporcie. Można na filmach zobaczyć ćwiczenia. Można porównać ich wykonanie lub samemu zamieść swoje filmy w celu oceny. Często napotykam na problem przekazania słowami opisu pewnych, szczególnie mniej znanych, form ćwiczeń. Pułapka polega na tym, że niestety sporo tu filmów ze złym i niepoprawnym wykonaniem, co może wprowadzać w błąd.

Osobny problem to tzw. wykłady. Pomijam już w tym miejscu wszelkie dresiarskie prezentację, na których gość mieszaniną niemowlęcego bełkotu i wulgaryzmów przekazuje "tajniki treningu". Żeby było śmieszniej lub żałośniej - dresio też chętnie powołuje się na "badania naukowe". Co w tym wypadku oznacza, że może przeczytał kilka abstraktów. Jedno mnie zawsze zastanawia. Abstrakty zwykle pisane są po angielsku. Skoro delikwent nie potrafi poprawnie posługiwać się językiem ojczystym, to jakim cudem zrozumiał cokolwiek po angielsku?

Zajmijmy się lepiej poważniejszymi wykładami w formie filmowej. Nie będę zaprzeczał, że czasem warto je obejrzeć. Niektóre z nich mogą być do pewnego stopnia źródłem wiedzy. Jest z nimi tak jak z wykładami na studiach. Nie każdy wykładowca ma dar przekazu werbalnego. Część wykładowców po prostu usypia studentów. Są i tacy, którzy potrafią inspirować i przekazać wiedzę w sposób żywy i ciekawy. Jednak nawet najlepsze wykłady niewiele przyniosą bez pracy własnej studenta. Bez czytania, bez własnych notatek, a w pewnych dziedzinach także ćwiczeń. Podobnie należy podjeść do wykładów z internetu. Jednak spora liczba tych tzw. wykładów to tak naprawdę w bardzo niewielkim stopniu przekaz wiedzy. Częściej jest to reklama własnej osoby czy też napisanych książek. To kolejny przyczynek do tezy, że najważniejsze zawsze będzie czytanie książek.

Problem abstraktów

Dyskusje wokół abstraktów i zasadności ich czytania są od kilku lat dość częste na różnych forach. Wielu powołujących się na takie czy inne badania naukowe ma do dyspozycji tylko abstrakty. Króluje najczęściej pubmed. Tak naprawdę pełne wersje artykułów naukowych są publikowane najczęściej w zamkniętych bazach. Tylko niekiedy są ogólnodostępne. Dostęp do zamkniętych baz można mieć albo poprzez proxy jakiejś uczelni czy uniwersytetu, albo wykupując indywidualny abonament - na co mało kto się decyduje. Także osoby pracujące naukowo nie zawsze mają pełny dostęp do artykułów z każdej tematyki.

Po co o tym wspominam? Po to, by sobie uświadomić, że większość osób powołujących się w dyskusjach na badania naukowe nigdy- lub prawie nigdy - nie czytała pełnych wersji artykułów opisujących te badania. Abstrakt jest to bardzo skrótowe streszczenie danej publikacji. Nawet, gdy napisano w nim o zastosowanej metodzie, to na pewno nie podano szczegółów, a gdzie jak gdzie, ale właśnie w nauce diabeł tkwi w szczegółach. Wystarczy umiejętnie dobrać badane osoby, by uzyskać pożądany wynik. Czasem nawet w samej publikacji nie znajdzie się dokładnego opisu metodologicznego. Z tego powodu osoby piszące rzetelne meta-analizy proszą autorów lub uniwersytety firmujące dane badanie o tzw. surowe dane. Tu pojawia się kolejny problem.

Często autorzy lub uniwersytety odmawiają udostępniania surowych danych zasłaniając się taką czy inną tajemnicą. Obecnie mają jeszcze do dyspozycji całą masę kretyńskich ustaw o ochronie danych osobowych. Mimo, że zwykle dane z badań nie zawierają nazwisk badanych, a tylko ich płeć i rasę oraz kilka innych informacji, są wg tego ściśle chronione. Te same ustawy jakoś nie zabraniają nękania mnie przez wszelkiej maści telemarketerów lub wprowadzania karteczek z nazwiskami na workach ze śmieciami, by kontrolować co kto wyrzuca. To nowa chora tendencja w niektórych gminach!

Czym dokładnie są surowe dane badawcze? To zbiór wszystkich informacji o badaniu bez jakiejkolwiek obróbki, oczyszczenia czy interpretacji. Trochę niewygodne? Nic dziwnego, że odmawia się ich ujawniania z lęku przed wykryciem możliwych manipulacji i nadinterpretacji.

Abstrakty czyta się tylko i wyłącznie po to, by podjąć decyzję czy dana publikacja nas interesuje i warto ją przeczytać w całości. Jeśli nie ma takiej możliwości, samo czytanie abstraktów, by zabłysnąć jest tylko tanim cwaniaczkowaniem. Nawet czytanie artykułów naukowych bez wcześniejszego przygotowania w postaci lektury opracowań książkowych z danej dziedziny, będzie zwykle stratą czasu.