Wilki i ludzie. Problem reedukacji żywieniowej

Artykuł powstał jako odpowiedź na komentarze i pytanie Marka w kolejnej odsłonie naszej dyskusji (komentarze z 22 lipca 2020r.)

Krytyczne zastrzeżenia

Najpierw chciałbym zwrócić uwagę na pewien szczegół, który jest dość istotny. Chyba kiedyś o tym wspominałem - choć nie jestem pewny. Pojęcie osobnika alfa pojawiło się pod wpływem badań prowadzonych na zwierzętach w okresie międzywojennym. Badania nie były prowadzone w naturalnych warunkach, ale pośród zwierząt trzymanych w zoo. Jest to tak jakby badania socjologiczne na temat zachowań społecznych prowadzić tylko na więźniach, a potem ekstrapolować na całe społeczeństwo. Pojęcie samca/samicy alfa bezkrytycznie przeszło do psychologii i szeroko pojętej kultury. Podchwyciły je media i stał się dogmatem. Tymczasem w naturze wygląda to zupełnie inaczej.

W stadzie występują jednostki dominujące, ale ich dominacja polega na przewodzeniu i na opiece nad słabszymi. Tu kłania się kolejny błąd myślowy, jakim jest przedstawianie darwinizmu w formie walki wszystkich z wszystkimi i przenoszenie tego na społeczeństwo. W stadach na wolności istnieje współpraca i opieka, choć oczywiście nie zawsze. W ramach tej opieki czasami osobnik dominujący oddaje lepsze kawałki słabemu czy choremu, a już na pewno szczeniakom.

Kolejne zastrzeżenie dotyczy tego co pisał Konrad Lorenz. Otóż pies pozostający w relacji z człowiekiem zawsze pozostanie choć częściowo szczeniakiem. Nie musi dbać o pożywienie ani inne aspekty związane z bezpieczeństwem i przeżyciem. Dlatego zachowuje się jak szczeniak przez całe życie - niczym wieczne dziecko na utrzymaniu rodziców.

Nie czytałem wspomnianej książki Ellisa, więc trudno mi się odnieść bezpośrednio do jego eksperymentów z psami. Dlatego nie wiem czy udało mu się ustrzec błędnych interpretacji związanych z opisanymi powyżej błędnymi koncepcjami.

Wpływ diety na zachowanie

Przechodząc zaś do samego pytania o reedukację ludzi za pomocą żywienia, mogę stwierdzić, że na pewno to co i ile się je ma wpływ na nasze zachowanie. Już kilka razy wspomniałem - pewnie trochę złośliwie - o większej agresji wegetarian wynikających z niedoborów żywieniowych. Doświadczałem takiej agresji wielokrotnie. Nawet sam kiedyś nie jadłem mięsa przez dłuższy okres (w odległej i nie zawsze chlubnej młodości) i wiem, że poziom rozdrażnienia tylko wzrastał im dłużej tego mięsa nie jadłem.

Tak samo niektóre składniki mogą działać na nas stymulująco czy uspokajająco, choćby zioła czy przyprawy, ale nie tylko. Jednak mimo to...

Z ludźmi nie tak łatwo...

Człowiek w odróżnieniu od zwierząt ma świadomość i możliwość autorefleksji, choć - znowu złośliwie - muszę zauważyć, że nie każdy z tej możliwości korzysta. Ta zdolność sprawia, że analizujemy to co się dzieje, czyli nie podlegamy bezrefleksyjnemu wpływowi czynników środowiskowych. Także jedzenia. Sporo osób czuje się lepiej na takiej czy innej diecie tylko na zasadzie placebo. Są przekonane, że dieta poprawia im zdrowie i czują się lepiej. Niekiedy tylko do czasu. Dużą rolę będzie tu odgrywała sugestia lub autosugestia. Jeśli ktoś będzie przekonany, że po okresie jedzenia papek będzie bardziej "dziecinny" to pewnie tak się zacznie zachowywać. To można odnieść do każdej formy czy składu żywienia. Dlatego często eksperymenty prowadzone na zwierzętach nie dają tych samych rezultatów u ludzi, choć rzecz jasna pojawiają się też inne czynniki różnicujące. Odwracając to rozumowanie można również stwierdzić, że dieta faktycznie poprawiająca zdrowie może pozytywnie wpływać na zachowanie.

Podsumowując - byłbym raczej sceptyczny wobec takich praktyk. Wspomniałeś na końcu o sekcie żywieniowej. Właśnie w tym rzecz, że liczy się bardziej autorytet guru niż to co się zjada i w jakiej formie. Na pewno też człowiek niedożywiony jest bardziej podatny na zewnętrzną sugestię.