Medytacja i trening mentalny cz. 16

Akceptacja swojej złej strony

To kolejna bardzo ważna rzecz, którą trzeba zrozumieć i przepracować, a o której nie wspominają poradniki "taniej medytacji". Każdy z nas ma w sobie pokłady zła i okrucieństwa. O wiele większe niż chcielibyśmy kiedykolwiek przyznać. Jasne, że lepiej myśleć o sobie jak o nieskazitelnym bohaterze albo niewinnej ofierze. "Wszyscy inni to k... i złodzieje", ale nie ja. Znam przypadki mnóstwa osób znęcających się z radosnym uśmiechem nad słabszymi - fizycznie i psychicznie - i jednocześnie zachowujących jak najlepsze zdanie o swojej niewinności i wspaniałych przymiotach charakteru. Tymczasem w głębi jaźni każdego z nas drzemie prawdziwy SS-man znęcający się na ludźmi w obozie koncentracyjnym. Jeśli oburzasz się czytając te słowa i uważasz, że Ciebie nie dotyczą... czas się obudzić i przestać żyć w iluzji. Nim pójdę dalej jeszcze słowo o równouprawnieniu - nie jest tak, że mężczyźni są bardziej okrutni. Jesteśmy w tym równi. Kobiety również potrafią być okrutne i bezlitosne, choć zwykle z powodu mniejszej siły fizycznej, inaczej to wyrażają. To nie testosteron wyzwala najgorsze rzeczy, ale siły drzemiące w głębi każdego z nas.

No dobrze, jeśli jeszcze nie stłukłeś ekranu, to możemy iść dalej. Jeśli uczciwie spojrzymy na swoje życie, to każdy zauważy momenty, z których nie jest dumny. W których zachował się jak przysłowiowa świnia. Do tego nie trzeba nawet żadnej pogłębionej medytacji - wystarczy odrobina uczciwości. Jednak tak naprawdę to tylko szczyt góry lodowej i tego co drzemie w naszym wnętrzu. Przychodzi czas, że nie można dłużej od tego uciekać i trzeba zagłębić się w złu znajdującym się w naszym wnętrzu. W pewnych warunkach to zło może się przebudzić i wtedy staniemy się potworami na wzór strażników obozów koncentracyjnych. To bynajmniej nie przesada. Wystarczy się rozejrzeć. Ilu ludzi otrzymawszy w ręce minimum władzy, jak np. urzędnik, nauczyciel, lekarz itd. nie zaczyna się wynosić nad innych - zależnych od nich - i sprawiać im różnych przykrości. Mówiąc kolokwialnie - wyżywać się. O politykach czy wojskowych już nawet nie wspominam. Nie jest tak, że władza deprawuje. Władza tylko ujawnia naszą wewnętrzną deprawację. Mógłbym się o tym rozpisywać długo, ale dla potrzeb tego cyklu wystarczy jeśli dodam, że żadna rewolucja, żaden przewrót polityczny, czy nawet zmiana władz poprzez tzw. demokratyczne wybory - niczego na lepsze nie zmieni, a często zmienia na gorsze - dopóki poszczególne jednostki nie zmierzą się ze złem drzemiącym w ich wnętrzu.

Pisałem już o etapie walki z demonami. Niekiedy te wewnętrzne demony to właśnie nasza własna gorsza natura. Podłości do jakich jesteśmy zdolni, a do których nie chcemy za żadne skarby się przyznać. Wprawdzie natura owych demonów może też być inna i często jest, jednak to o czym tu piszę jest znaczącym elementem naszej natury. Musimy go poznać, przyznać się do niego i ostatecznie oswoić. To ważne, by zrozumieć, że chodzi o oswojenie a nie stłumienie. Stłumione powrócą w jeszcze gorszej formie. Agresja jest nam potrzebna (choćby ta treningowa) - ważne, by była dobrze ukierunkowana i współmierna do potrzeb.

Wiele stanów depresyjnych pojawia się, gdy do progu świadomości dobijają się te najgorsze skłonności ludzkiej natury, a dana osoba nie chce ich uznać i zaakceptować. Przy czym akceptacja nie ma się sprowadzać do czynienia innym krzywdy. Jednak w medytacji jak najbardziej należy przyjąć, że w obrazach czy myślach zobaczymy najgorsze rzeczy, do jakich jesteśmy zdolni. Bywa, że niezdolność do przyjęcia prawdy o sobie prowadzi wprost do targnięcia się na swoje życie. To też realne niebezpieczeństwo, na które trzeba zwracać uwagę. Stąd potrzeba edukacji w tej dziedzinie, zamiast dominującego obecnie psychologicznego bełkotu.

"Mistyka instant"

Mogłoby się wydawać, że doping ma miejsce tylko w sporcie. Tymczasem podobne zjawisko występuje także w domenie medytacji. Przy czym podobnie, jak przy ocenie dopingu w sporcie, tak i tu sprawa nie jest wcale tak jednoznaczna i łatwa w ocenie. Nie będę wdawał się w złożoność tego problemu w sporcie, szczególnie wyczynowym. Ogólnie jestem przeciwnikiem, co nieraz podkreślałem, ale nie lubię popadać w fanatyzm i dlatego dopuszczam pewne rzeczy w określonych okolicznościach.

Jednak tu zajmijmy się medytacją. Od tysiącleci różne środki odurzające towarzyszyły tzw. lotem szamańskim, spotkaniom z duchami itp. Odurzanie się w tym kontekście nie miało na celu "by było fajnie", ale stanowiło narzędzie do otwierania świadomości na rzeczywistość "niematerialną". Dlatego w pewnych okolicznościach alkohol czy inne środki psychodeliczne mogą pomóc. Tyle, że jest to podobnie niebezpieczne jak doping w sporcie. Gdyby rzecz była prosta, to każdy alkoholik czy narkoman byłby mistrzem medytacji, a tak raczej nie jest. Ruch hipisowski z przed ponad półwiecza deklarował otwarcie świadomości i powszechną miłość na ziemi właśnie za pomocą narkotyków. Wiadomo jak się to skończyło. Ci, którzy w pewnym momencie nie rozstali się ruchem, albo się stoczyli albo przedwcześnie zmarli. Już choćby lista znanych muzyków rozstających się z życiem w młodym wieku - jest imponująca.

Druga strona medalu jest taka, że przez wieki szamani potrafili korzystać z tych środków zachowując zdrowie i równowagę psychiczną. Wbrew zaszczepionemu przed laty przekonaniu o tym, że szamani byli nierównoważonymi oszustami, nowsze badania antropologiczne, jak i dawne prace Eliade, pokazują coś zupełnie przeciwnego. Były to osobowości najbardziej zrównoważone w danej społeczności. Zapewne także dzięki przepracowaniu etapów, o których była już mowa. Proces wprowadzania w praktykę nowego szamana był bardzo wymagający. Psychicznie i fizycznie. W każdym razie używane przez niektórych pogardliwie określenie "szaman" na propagujących inne podejście np. do medycyny - świadczy raczej o nieuctwie krytykującego niż krytykowanego. Tak więc korzystano z pewnych środków przez długi czas. Czasem tylko jednostkowo, a czasem grupowo w czasie pewnych świąt. Mimo tego, zwykle udawało się uniknąć uzależnienia od środków psychoaktywnych, czyli tego co stało się przekleństwem naszych czasów. Dlatego zalecam daleko idącą ostrożność w odnoszeniu się do podobnych przykładów.

Posiłkując się nowszymi przykładami mogę przywołać osobiste eksperymenty Aldousa Huxleya. Był autorem nie tylko znanego "Nowego wspaniałego świata", ale też dość ciekawego opracowania "Filozofia wieczysta" i wielu innych publikacji. Umierając zażył LSD, z którym też wcześniej eksperymentował. Innym przykładem jest przywoływany już wcześniej Stanislav Grof. Prowadził dość szeroko zakrojone eksperymenty, a później terapie z użyciem LSD. Wg niego udało się uzyskać bardzo dobre efekty poprawy zdrowia psychicznego pacjentów. Gdy zabroniono mu podobnych praktyk, prowadził dalej sesje już bez środków psychoaktywnych - tylko z pomocą muzyki i różnych systemów oddychania.

Nigdy nie miałem skłonności do popadania w nałogi, dlatego do dziś pozwalam sobie na niewielkie dawki alkoholu co kilka dni. Kiedyś miałem przerwę od picia trwającą ok. 10 i była to po prostu świadoma decyzja wynikająca z ówcześnie wyznawanych przeze mnie poglądów. Przez jakiś czas te niewielkie dawki alkoholu faktycznie pomagały w medytacji, ale obecnie przyszedł czas na doświadczenie czegoś odwrotnego. Alkohol zaczął przeszkadzać w medytowaniu, dlatego nie medytuję po alkoholu. Jak widać wszystko ma swój czas i miejsce, choć jeszcze raz przestrzegam przed pochopnym stosowaniem jakichkolwiek środków psychoaktywnych. Nikogo do tego nie namawiam, a wspominam tylko dlatego, by całościowo naświetlić problem.

Teraz jeszcze jeden ciekawy aspekt sprawy - przeżycie stanów transcendencji pomaga wyzwolić się z uzależnienia od nałogów jak alkoholizm czy narkomania, gdyż oferuje poniekąd podobne doznania bez przytępiania zmysłów i szkodliwych skutków zdrowotnych. Istnieje teoria, że te nałogi są właśnie skutkiem niezrealizowanej tęsknoty za transcendencją. Jest to jakby karykatura stanów transcendentnych.

Eksterioryzacja wewnętrznych problemów, czyli próby rozwiązania ich tylko za pomocą działań zewnętrznych, bez wewnętrznego przepracowania, często powoduje jedynie kłopoty jak: alkoholizm, narkomania, seksoholizm, piromania itd. Niekiedy jest to również lekomania lub jej łagodniejsza forma wyrażająca się wiarą, że na wszystko znajdzie się jakaś tabletka.