Nie do końca o odchudzaniu cz. 7

Zbyt szybki metabolizm

Innym dość wątpliwym mitem rozpowszechnionym w świecie dietetyki jest tzw. spowolnienie metabolizmu pod wpływem ograniczenia ilości posiłków (niektórzy twierdzą wręcz, że powinno się jeść 12 posiłków na dobę!) lub ograniczenia węglowodanów. Do zwolenianie procesów metabolicznych może rzeczywiście dojść, ale nie jest to aż takie proste. Bynajmniej nie zależy to od ilości posiłków, a jeśli chodzi o restrykcje pokarmowe muszą być dość znaczne, by doszło do takiego zwolnienia. Ciężkie treningi też dość dobrze zabezpieczają przed takim spowolnieniem. Ważne jest zrozumienie roli węglowodanów w regulacji pracy tarczycy. Jeśli nagle zmniejszymy ilość węglowodanów do bardzo niskiej wartości, to faktycznie może dojść do zaburzeń w tym gruczole. Jeśli będziemy odejmować powoli, organizm zoptymalizuje wszystko tak, że mniejsze ilości wystarczą, by tarczyca pracowała prawidłowo. To kolejny powód, dla którego odradzam zbyt radykalne i szybkie zmiany w diecie.

Wydaje się zjawiskiem pozytywnym znaczne zwiększenie ilości hormonów tarczycy i przyspieszenie metabolizmu. Jednak tak nie jest. Wprawdzie wówczas dochodzi do uwolnienia części zgromadzonego tłuszczu, ale jednocześnie hormony tarczycy działają katabolicznie na mięśnie. Kulturyści przyjmujący z zewnątrz hormony tarczycy, biorą jednocześnie duże dawki hormonów stymulujących procesy anaboliczne, jak hormon wzrostu czy insulina. Nie muszę zapewne dodawać, że takie działania bez stałego monitoringu medycznego są bardzo niebezpieczne.

Wracając do naszych rozważań - lekka nadwyżka hormonów tarczycy i przyspieszenie metabolizmu będzie pomocna w utracie tkanki tłuszczowej, ale stała i wysoka nadczynność tarczycy jest nie bez powodu uważana z chorobę. Działa niszcząco na wiele różnych tkanek. Natomiast to czy spożywa się 12 małych, czy 2-3 duże posiłki ma niewielki wpływ na prędkość metabolizmu. Można nawet uznać, że zbyt często posiłki uniemożliwiają utratę BF. Skoro za chwilę kolejny posiłek, to po co organizm ma sięgać po zapasy?

 

Rola witamin

Gdy byłem nastolatkiem uważałem, że nie warto zawracać sobie głowy witaminami (jak również minerałami). W sumie o co tyle krzyku? Wystarczy porządnie się najeść i już. Obecnie wielu lekarzy nadal prezentuje ten sposób myślenia nabuzowanego nastolatka. Nawet więcej, bo często wprost inspiruje nagonki na każdego kto promuje leczenie witaminami. W moim przypadku to niedojrzałe myślenie było do pewnego stopnia usprawiedliwione (choć nie do końca), bo w czasach mojego dzieciństwa żywność była bardziej pełnowartościowa i zawierała naturalne mikroelementy. Obecnie ograbia się pokarmy z tych elementów i zamiast nich dodaje syntetyki, by potem reklamować je jako pełne witamin.

To, że w czasach mojego dzieciństwa była lepsza żywność częściowo wyjaśnia fakt, że otyłych dzieci czy nawet dorosłych było znacznie mniej. Jasne, że główną role odgrywa tu współczesne spożycie znacznie większej ilości cukru, ale w grę wchodzą także inne czynniki. Przyglądając się retrospektywnie latom swojej młodości i porównując pewne problemy zdrowotne, które wtedy u mnie występowały z obecnym - w wielu obszarach lepszym - stanem zdrowia, muszę stwierdzić, że poważne niedobory miałem już wówczas.

Wiele witamin np. C bierze udział w kilkuset różnych procesach zachodzących w organizmie. Dlatego ich rola dla zdrowia jest ogromna. W interesującym nas temacie warto wiedzieć, że znacznie ogranicza kortyzol, hormon będący w dużej mierze odpowiedzialny za zbieranie się tkanki tłuszczowej w newralgicznych punktach. Nie będę tu rozpisywał się szczegółowo na temat roli witamin, bo musiałaby powstać wielotomowa encyklopedia, a do tego nie uważam, by posiadana wiedza pozwalałaby mi taką napisać. Problem w tym, że większość lekarzy i dietetyków wie znacznie mniej i bagatelizuje ten problem. W tym miejscu chcę zwrócić jeszcze tylko uwagę, na to, że niektóre witaminy uczestniczą w aktywacji przebiegu szlaków metabolicznych. Przykładowo część witamin z grupy B pełni ważną funkcję w beta-oksydacji, a więc także w wytwarzaniu ATP. Warto nadmienić, że spory odsetek populacji przyswaja witaminy z tej grupy tylko w formie metylowanej, a większość tego co proponują polskie apteki bardziej może zaszkodzić niż pomóc.

Pokusa przeliczania i ujednolicania

Otacza nas złożony i nieprzewidywalny świat i ciągle w miarę rozwoju nauki - tej uczciwej i prawdziwej, a nie dogmatycznej podającej tylko prawdy do wierzenia - przekonujemy się, że ta złożoność i nieprzewidywalność jest jeszcze większa niż sądziliśmy do niedawna. Wcale tak daleko nie odeszliśmy od człowieka pierwotnego przerażonego uderzeniem pioruna. Iluż to ludzi ciągle boi się burzy, choć przebywa w zamkniętym i opatrzonym piorunochronami domu? Oczywiście piorun stanowi realne zagrożenie, ale nie kiedy jesteśmy w domu. No chyba, że architekt był idiotą, co też się zdarza. Jednak nie odbiegajmy zbytnio od tematu. Trudno nam nawet przewidzieć do końca reakcje naszego ciała. Nie wiemy, jak dokładnie zareaguje na taki czy inny pokarm, na taki czy inny trening, na całą złożoną sieć powiązań różnych czynników wewnętrznych i zewnętrznych. Nawet dogłębne studia z biochemii nie przełamią do końca tej niewiedzy.

Mimo tego ciągle tworzy się różne proste przepisy dla "przeciętnego człowieka". Powinien pić ileś litrów wody, ma takie zapotrzebowanie na witaminy, białko czy inne. Powinien tyle a tyle ćwiczyć... Problem w tym, że przeciętny człowiek w naturze nie występuje. Nie ma nawet przeciętnego mężczyzny czy przeciętnej kobiety. Nie ma statystycznych jednostek. Są poszczególni ludzie z szeregiem uwarunkowań, z których tylko część da się określić. Większość badań leków w USA (mekce firm farmaceutycznych) wykonuje się na tzw. WASP (White Anglo-Saxon Protestant) w domyśle płci męskiej. Tak więc nie bada się ludzi innej rasy ani płci. Być może jest pewnym ryzykiem w epoce totalitarnej poprawności politycznej wspominać o pewnych różnicach (choćby w sferze enzymów) jakie zachodzą pomiędzy poszczególnymi rasami, ale to nie zmienia faktu, że występują. Dlatego poszczególne leki mogą nieco inaczej działać na przedstawicieli innych ras, jak i na kobiety. To samo dotyczy zaleceń dietetycznych i wszystkich innych. Kukurydza stanowiła znaczącą część pożywienia dla Indian z południowych części Ameryki Północnej i ich potomkowie w miarę dobrze ją trawią (choć dieta żadnego człowieka nie może ograniczyć się tylko do kukurydzy lub innego zboża). Natomiast dla ludzi pochodzących z Europy jest praktycznie niejadalna. Po prostu nie jesteśmy w stanie dobrze jej strawić. Takich przykładów jest mnóstwo, ale nie chcę się nadmiernie rozpisywać.

Dla uspokojenia naszego ograniczonego umysłu i poznania, ciągle mamy pokusę ujednolicać i wyznaczać jedną dla wszystkich miarę. Stąd biorą się internetowe wojenki o idealne proporcje makroskładników, czy pytania o to ile danej witaminy należy przyjmować. Jesteśmy do siebie podobni, ale jednak w szczegółach się różnimy, a jak wiadomo diabeł tkwi właśnie w szczegółach... Dlatego zamiast dokładnych wartości makro czy mikroskładników powinno się podawać widełki od do. Należy też pamiętać, że w zależności od zmian w trybie życia, pór roku, czy też z wiekiem, będą także występowały różnice dla konkretnej osoby.