Internetowi "badacze" i "naukowcy", czyli o manowcach zdobywania wiedzy cz. 8

Wpływ reklamy

Chyba większość z nas nawet nie zdaje sobie sprawy z wypaczeń myślenia, do jakiego dochodzi pod wpływem nachalnej i wszechobecnej reklamy. Nim to wyjaśnię, muszę najpierw opisać pewną ważną zależność. Chodzi o to, że to język jest tworzywem myśli, a nie myśl tworzywem języka. Małe dziecko nie zacznie myśleć dopóki nie opanuje jakiegoś minimalnego zasobu słów i pojęć. Często pokutuje przeświadczenie, że najpierw pojawia się myśl, a potem dopiero ubiera się ją w słowa. Tak nie jest. Myślimy w konkretnym języku. Nawet jeśli przyjąć, że np. matematyk zajmując się w swojej pracy myśli pojęciami matematycznymi a nie słowami, to przecież najpierw musiał się tych pojęć nauczyć i zrozumieć co oznaczają. To język - jaki by nie był - kształtuje nasze myślenie. Przed opanowaniem słownictwa są tylko uczucia i impulsy.

To dlatego tak często kładę nacisk na poprawność pisowni i stylistyki. Każdemu - mnie też - zdarza się robić błędy. Jeśli to zauważymy, warto je poprawić. Niestety z niechlujstwa językowego i wtórnego analfabetyzmu zrobiono powód do dumy. Piszę jak piszę, czy raczej bełkoczę jak bełkoczę i nikomu nic do tego. Podziwiajcie moją mądrość! Tak było zawsze, ale od kiedy w związku z upowszechnieniem internetu każdy zaczął się wypowiadać - zalało nas to morze bełkotu. Powtarzam - brak precyzji wysławiania się w słowie i piśmie, to brak precyzji myślenia. Obecnie nawet wielu doktorów czy profesorów ma z tym problem. Właśnie dlatego tak łatwo nami manipulować. W tym miejscu wracamy do reklamy. Pojawiło się myślenie sloganami. Nigdy nie przyłapaliście się na tym, że w rozmowie przywołujecie jakiś slogan? Czasem serio, czas niby to żartem? Przyznam, że mnie się to zdarza. Coraz częściej nasz język, a zatem i myślenie - kształtują reklamy. Konsekwencją tego jest fakt, że często nie rozróżnia się reklamy od rzetelnej informacji. Niekiedy trudno rozróżnić co jest reklamą, a co faktycznie odwoływaniem się do rzetelnej wiedzy. Także badania naukowe, odpowiednio spreparowane i przytoczone, stają się narzędziem marketingu. Typowe stwierdzenia "amerykańscy naukowcy udowodnili...", "w badaniach wykazano..." pochodzą z tekstów reklamowych!

Ten proces postępuje. Zauważyłem, że u niektórych autorów, których artykuły czytuję, wywód staje się coraz bardziej chaotyczny i tylko narasta ilość błędów. W rezultacie człowiek piszący kilka lat temu sensowne rzeczy, teraz stał się niezrozumiałym grafomanem. Do tego przejawia jakby mniej krytycyzmu do tego co sam pisze lub na co się powołuje. To samo można napisać o wielu książkach czy tłumaczeniach z języków obcych.

Biblioteki

Dziwną politykę uprawia się obecnie w stosunku do bibliotek. Inwestuje się w systemy informatyczne i internet w bibliotekach zamiast przeznaczać pieniądze na zakup nowych książek. Jest to tym bardziej niezrozumiałe, iż dziś naprawdę mało kto nie ma dostępu do internetu w domu w taki czy inny sposób. Kiedyś biblioteki były głównym źródłem wiedzy. Zarówno te publiczne, jak i specjalistyczne. Sam obecnie posługuje się w dużej mierze różnymi wydaniami elektronicznymi, ale od czasu do czasu zaglądam do bibliotek. Co ciekawe, czasem nawet w małej filii podmiejskiej można znaleźć wartościowe rzeczy. Przy okazji pamiętam, jak w czasie studiów inni dziwili się, że czytam coś co "nie jest potrzebne" na egzamin. Widziałem polonistki z kilkudziesięcioletnim stażem, które nie umiały wyszukiwać sobie książek w bibliotece. Zarówno w systemach informatycznych, jak poprzez staromodne przeszukiwanie półek wg katalogów. Dlatego warto od czasu do czasu wybrać się do biblioteki i po prostu pogrzebać na półkach, albo w katalogach.

Moda na szybkie czytanie

Mniej więcej dwadzieścia lat temu pojawiła się moda na szybkie czytanie. W jakimś stopniu trwa do dziś, choć już chyba w mniejszym natężeniu. Od razu stwierdzę, że nie mam nic przeciwko technikom szybkiego czytania. Sam w jakimś stopniu z nich korzystam. Jednak jest coś nie tak w tym, że spada czytelnictwo, a jednocześnie zwiększa się zainteresowanie szybkim czytaniem. Pierwszym i najważniejszym warunkiem szybkiego czytania jest czytanie! Trzeba dużo czytać, by czytać szybko. Jednak jest w tym jeszcze jedna pułapka. Nie można czytać tak samo szybko beletrystyki czy jakich prostych artykułów informacyjnych, co książek naukowych. Tzn. niby można, ale ile się wtedy z tego zrozumie? Tak więc szybkość musi być dostosowana do tematyki, jak i do sposobu pisania danego autora. Niektórzy mają zdolność opisywania trudnych zagadnień w sposób prosty. Jednak często nie jest to do końca możliwe i nie każdy nawet wybitny naukowiec potrafi w sposób przystępny przekazać wiedzę i wyniki swoich badań. Trudno pisać książkę z fizyki czy matematyki bez podania całego aparatu matematycznego, a tego już nie da się szybko czytać. Podobnie będzie także z chemią czy biochemią, jak również z poszczególnymi działami biologii np. z anatomią.