O paleniu papierosów trochę inaczej cz. 3

Hormony

Na podstawie badań na zwierzętach podejrzewa się, iż DDT działa słabo estrogenicznie, czyli pobudza organizm do zwiększenia produkcji estrogenów. W tym miejscu pojawia się pewna zagadka. Skoro bowiem pojawia się w organizmie więcej estrogenów, bynajmniej nie tylko u kobiet, to palacze powinni bardziej tyć niż niepalący, gdy tymczasem często wielu twierdzi, że utyło dopiero po rzuceniu palenia. (Do problemu tycia po rzuceniu palenia postaram się wrócić później, gdyż w tej sprawie też panuje wiele błędnych przekonań) Dzieje się tak z kilku powodów.

Pierwszym z nich jest pobudzenie wydzielania noradrenaliny, silnego hormonu nadnerczy stymulującego organizm do walki. Ta stymulacja sprawia, że organizm zużywa więcej energii, a więc mniej się odkłada. Nie bez znaczenia będzie także podwyższony poziom kortyzolu, jako odpowiedź organizmu na stres oksydacyjny. Kolejny powód to opisywany już wpływ palenia na żołądek. To sprawia, że zaburzony zostaje metabolizm i osoba paląca mniej odczuwa głód.

Wreszcie mamy dopaminę wydzielany w mózgu - hormon przyjemności. Odczuwając przyjemność z palenia ma się mniejszą ochotę na szukanie jej gdzie indziej np. poprzez podjadanie słodyczy! Wróćmy jeszcze na chwilę do noradrenaliny. Nie chciałbym, by niektórzy odnieśli wrażenie, że podnoszenie jej poziomu to dobry sposób na odchudzanie. Wyrzut noradrenaliny na ciężkim treningu lub gdy masz właśnie stoczyć walkę jest dobry. Potem powinna spaść i tyle. Ciągłe pobudzanie do nadmiernych wyrzutów tego hormonu może doprowadzić do nadciśnienia. Jest też powodem rozdrażnienia lub narastających stanów lękowych. To zaś może powodować szereg chorób i na pewno nie jest korzystne w pozyskiwaniu masy mięśniowej.

Uzależnienie niejedno ma imię

Patrząc od strony współczesnej psychologii mogłoby się wydawać, że ogólny mechanizm powstawania uzależnienia jest taki sam. Niestety jest to aż nazbyt daleko idące uproszczenie. Różne substancje działają różnie na organizm a szczególnie na mózg. Wspomniałem już o podwyższonym poziomie dopaminy u palaczy. Jednak z czasem ten podwyższony poziom przestaje dawać "kopa", gdyż wprawdzie zwiększa się ilość receptorów dopaminowych, ale też są one coraz mniej wrażliwe. By poczuć przyjemność trzeba palić więcej. Dochodzi do sytuacji odwróconej równowagi, czyli brak papierosów powoduje rozdrażnienie i frustrację. Do poprawy nastroju konieczny jest kolejny papieros. Ogólnie przyjmuje się, że nikotyna działa na układ nerwowy podobnie jak kokaina czy heroina stopniowo go wyniszczając. Różnica polega raczej na szybkości z jaką przebiega ta degradacja.

Istnieje jednak drugi mechanizm uzależnienia. Możemy go nazwać motorycznym, choć psychologowie mają na to własne oparte na freudyzmie określenia. Chodzi o to, że uzależniamy się nie tylko od danej substancji, ale także od czynności prowadzącej do jej zażywania. Po prostu wypracowujemy motoryczny nawyk wkładania i przytrzymywania czegoś w ustach. Warto o tym pamiętać wtedy, gdy próbujemy rzucić palenie. W takiej sytuacji jedną z drobnych pomocy może być wykałaczka trzymana w zębach. Być może na pierwszy rzut oka wydaje się to głupie, ale czasem naprawdę pomaga.

Wykałaczka ma jeszcze jeden plus. Może ograniczyć owo słynne tycie po rzuceniu palenia. Skoro nie sięgamy po papierosy, to po co tu sięgnąć? Po coś małego i dobrego co zapewni podwyższenie poziomu dopaminy! Czyli cukierki, orzeszki ziemne itp. Efekt? Oczywiście tycie. Zamiast tego sięgamy po wykałaczkę. Odruch jest, a żadnych ubocznych skutków nie ma. No może tylko ten, że dla niektórych będziemy wyglądać trochę dziwnie. Jednak wg mnie zdrowie jest ważniejsze niż opinia ludzi, którym tak naprawdę nie zależy ani na nas ani na naszym zdrowiu. Bowiem najbliżsi na pewno zrozumieją i zaakceptują ten nowy nawyk.

Końcowe wyjaśnienia

Podałem już kilka możliwych sposobów na radzenie sobie z nałogiem. Przynajmniej w okresie przejściowym. Fajka czy papieros elektroniczny zdrowe nie są, ale są na pewno mniej szkodliwe niż papierosy. Mniej też szkodzą ludziom z naszego otoczenia. Nie będę się rozpisywał na temat samych metod rzucania palenia. Dla jednych lepsze będzie stopniowe ograniczanie, a dla innych rzucenie raz a dobrze. Znam wiele przypadków osób, które z jakiegoś powodu, np. po zabiegu medycznym, nie mogły palić przez kilka dni. I nagle przyszło olśnienie. Skoro nie palę już tyle, to dalej mogę nie palić. Tak przez miesiąc. Potem dłużej i wówczas okazywało się, że można żyć bez papierosów. Nie twierdzę wcale, że każdemu uda się to tak łatwo. Jednak jeśli się nie spróbuje, to skąd wiadomo, że się nie uda?

Wspomniałem już o stresie oksydacyjnym. Palenie powoduje wzrost poziomu wolnych rodników, jak i różnych toksyn w organizmie. Dlatego też jeśli ktoś pali albo jest na etapie rzucania palenia to najlepszą rzeczą jaką może zrobić jest przyjmowanie większych dawek najlepszej antytoksycznej substancji na świecie - witaminy C. Byle nie była to syntetyczna witamina, a na pewno odczujemy po dłuższym czasie zbawienne skutki jej stosowania. Z racji, że na temat tej witaminy też narosło wiele nierozumień, zapewne za jakiś czas będę musiał poświęcić jej specjalny artykuł, by parę spraw wyjaśnić.

Pozostaje kwestia typu: "Mój znajomy, albo dziadek pali od kilkudziesięciu lat i jest zdrowy jak rydz.". Takie stwierdzenie na pewno prędzej czy później się pojawi. Więc uprzedzając wyjaśniam pokrótce. Jest z tym jak z dietą. Do czasu może być dobrze. Różni ludzi posiadają różny poziom odporności na poszczególne substancje czy warunki środowiskowe. Czasem faktycznie ktoś może palić, jeść byle co i dożyć w zdrowiu późnej starości. Jednak są to przypadki rzadkie, a co więcej coraz rzadsze. Wzrastający poziom zanieczyszczenia środowiska, pogarszająca się jakoś żywności sprawia, że np. umiera na zwał coraz więcej osób przed trzydziestym rokiem życia. Rzecz jeszcze do niedawna nie do pomyślenia. Ciągle słyszymy o tym, jak to wydłużyła się średnia życia. Hm, zamiast zagłębiać się w statystyki - często zafałszowywane - proponuję przejść się na najbliższy cmentarz i poczytać daty urodzenia i zgonów na nagrobkach. Można się bardzo zdziwić...